Internationale E-Waste Day wordt elk jaar op 14 oktober gehouden om het bewustzijn over het groeiende probleem van elektronisch afval te vergroten en mensen te stimuleren hun oude elektro te recycleren.

Umicore is toonaangevend in geavanceerde materialen en recycling

Voor International E-Waste Day (14 oktober) spraken we met Thierry Van Kerckhoven, head of supply recyclables, over het belang van kritische grondstoffen én het recycleren ervan. 

“Umicore is in Hoboken actief in de recycling van kritische en strategische grondstoffen, en dan met name edelmetalen en niet-edelmetalen. Dat doen we met ongeveer 1700 mensen. Via het smelten en raffineren van afgedankte elektro winnen we 17 metalen terug, waarvan 7 edelmetalen. Gemiddeld verwerken we in Hoboken op jaarbasis zo’n 400.000 ton aan materialen.”

Umicore heeft bijzonder efficiënte recyclageprocessen ontwikkeld. Kort samengevat werkt het zo. 

Na staalname en analyse van de  aangeleverde grondstoffen worden verschillende materialen zoals printplaten en katalysatoren in de juiste verhouding samengebracht. Het smeltproces zondert de edelmetalen af in de koperfractie, de niet-edelmetalen gaan in een loodslakfractie. Daarna zorgen verdere pyro- en hydrometallurgische processen voor verdere scheiding. Plastic in afgedankte elektro wordt niet apart verwijderd maar dient als brandstof tijdens het proces. 

Hierdoor moet minder fossiele energie in het proces worden toegevoegd, wat leidt tot een verhoging van de energie-efficiëntie.

Kritische en strategische grondstoffen

Dit jaar zijn de kritische grondstoffen (critical raw materials) het thema van de International E-Waste Day. Ze verdienen extra aandacht omdat hun economisch belang steeds sterker toeneemt. De Europese Commissie heeft een lijst opgesteld met essentiële grondstoffen voor de groene en digitale transitie, waarvoor een hoog risico op verstoring van de bevoorrading bestaat. 

Wat is het verschil met ‘strategische’ grondstoffen? “Bij kritische grondstoffen gaat het vooral om de hoeveelheid die er nog beschikbaar is via natuurlijke bronnen. Strategische bronnen kunnen beter voorradig zijn, maar zijn om geopolitieke redenen niet altijd beschikbaar. Azië bijvoorbeeld heeft onmisbare grondstoffen voor e-mobility en energietoepassingen, maar verkoopt niet altijd aan het Westen of tegen een hoge prijs”. 

Kunnen we niet voldoende putten uit eigen mijnbouw? “In Europa is er weinig mijnbouw en nieuwe sites opstarten is complex, zodat we vandaag sterk aangewezen zijn op import. De toenemende vraag door de groei van e-mobility en digitalisering werpt de vraag op hoe we in Europa minder afhankelijk kunnen worden voor kritische en strategische grondstoffen.”

De (politieke) organisatie van e-waste-stromen ziet Thierry Van Kerckhoven als een groot aandachtspunt. “De vraag is of export van e-waste fracties buiten de EU wel opportuun is. Moeten we binnen de EU het transport en verwerking ervan niet vanuit een single market-perspectief zien? Nu ervaren we trouwens dat sommige markten buiten de EU wél protectionistisch zijn, wat de positie van Europa verder verzwakt.”

Urban mining als toekomstgerichte oplossing

Afgedankte elektro bevat veel kritische grondstoffen, dus recycleren is de manier om in toenemende mate zelfvoorzienender te worden. Dat is ook de ambitie van de Europese Unie. Het terugwinnen van kritische en strategische materialen is daarom in een specifiek beleidskader opgenomen.

Elektronica: rijke bron van kritische en strategische metalen

Afgedankte elektro bevat edelmetalen die efficiënt gerecycleerd kunnen worden zoals zilver, goud, palladium en soms ook platina, rhodium en ruthenium. 

Daarnaast zijn er 7 andere metalen die uit elektrische en elektronische toestellen gehaald kunnen worden: koper, lood, nikkel, tin, antimoon, bismut en indium.

De toekomst van recycling 

Meer recycleren betekent dat er minder mijnbouw nodig is. Hoe bereiken we dat? Volgens Thierry Van Kerckhoven begint dat bij bewustwording bij de consument. Er ligt bij de mensen thuis een schat aan kritische en strategische grondstoffen: kapotte elektrische en elektronische materialen. 

Recupel blijft mensen stimuleren om oude toestellen in te leveren. Een incentive kan daarbij helpen. Een mooi voorbeeld is de inzamelactie die Recupel en AB met Pommelien Thijs hebben opgezet. Dit leverde 8.900 oude gsm’s op. 

Wat doet Recupel?

Recupel werkt voor het transport en de verwerking van elektrische en elektronische apparaten uitsluitend samen met erkende partners die de juiste vergunningen hebben. Al meer dan 10 jaar moeten bij de ontmanteling van de toestellen hoogwaardige printplaten apart aangeleverd worden aan een gespecialiseerde verwerker die de elementen zilver (Ag), goud (Au), koper (Cu), lood (Pb), palladium (Pd), nikkel (Ni), tin (Sn) en antimoon (Sb) recycleert. 

Ook zorgt Recupel ervoor dat de rapportage over het recupereren van grondstoffen vlot en transparant verloopt. Verwerkers kunnen met een nieuwe tool het bewijs leveren van wat er is gerecycleerd en een berekening of inschatting maken van hoeveel (edel)metalen in de verwerkte toestellen zitten. Resultaat? We herwinnen 99,99% van alle koper en 98,99% van alle aluminium dat zich in de ingezamelde elektrische apparaten bevindt.

Ruim aanwezig

• Koper (Cu) – in kabels, printplaten, motoren.

• Aluminium (Al) – in behuizingen, koellichamen, schermframes.

• IJzer & staal (Fe) – in behuizingen, schroeven, chassis.

• Lithium (Li) – in batterijen (vooral smartphones, laptops, e-bikes).

• Kobalt (Co) – in lithium-ion batterijen.

• Nikkel (Ni) – in batterijen, roestvrij staal.

Middelmatig aanwezig

• Tin (Sn) – in soldeerverbindingen op printplaten.
• Zilver (Ag) – in schakelaars, connectoren.
• Goud (Au) – in printplaten, connectoren, chips.
• Palladium (Pd) – in schakelingen, sensoren.
• Magnesium (Mg) – in lichte legeringen.
• Zeldzame aardmetalen (REE’s, bv. Neodymium, Dysprosium, Terbium) – in magneten van harde schijven, luidsprekers, windturbines.

Minder aanwezig maar strategisch zeer belangrijk

• Tantalium (Ta) – in condensatoren (smartphones, laptops).
• Indium (In) – in touchscreens en lcd-schermen (indiumtinoxide, ITO).
• Gallium (Ga) – in halfgeleiders en leds.
• Germanium (Ge) – in optische vezels, infraroodtoepassingen.
• Platinametalen (Pt, Rh, Ir) – in sensoren, katalysatoren (vooral in auto-elektronica).